খৰাং বতৰ আৰু ভেকুলী বিবাহঃ অসমৰ এক অনন্য পৰম্পৰাগত অনুস্থান যি বৰষুণ দিবলৈ পালন কৰা হয়।
( অপূৰ্ব দাস )
ভাৰতবৰ্ষত সংস্কৃতি, পৰম্পৰা আৰু বিশ্বাসৰ এক আচৰিত মিশ্ৰণ দেখা যায়। ইয়াত প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ নিজস্ব বিশেষ পৰম্পৰা আছে যিবোৰ কেৱল ধৰ্মীয় বিশ্বাসৰ সৈতে জড়িত নহয়, সমাজ আৰু প্ৰকৃতিৰ সৈতে সমন্বয় স্থাপনৰো মাধ্যম। তেনে এক অনন্য আৰু বিশ্বাসৰ ভেঁটিত গঢ়ি উঠা পৰম্পৰা যি অসম ৰাজ্যত প্ৰচলিত, যাক "ভেকুলী বিবাহ" বুলি জনা যায়। স্থানীয় ভাষাত ইয়াক "বেং বিয়া" বুলিও কোৱা হয়। বিশেষকৈ বাৰিষাৰ সময়ত বৰষুণ নহ’লে, আৰু মাটি শুকান হৈ থাকিলে এই পৰম্পৰা পালন কৰা হয়।
বেং বা ভেকুলী বিবাহ কি?
ভেকুলী বিবাহ এক লোক পৰম্পৰা য'ত দুটা জীয়া ভেকুলী- এটা মতা আৰু এটা মাইকী - বিবাহ পতা হয়। এই বিবাহ সম্পূৰ্ণৰূপে হিন্দু ৰীতি-নীতি আৰু বৈদিক মন্ত্ৰ অনুসৰি কৰা হয়। গ্ৰামাঞ্চলত বিশ্বাস কৰা হয় যে এই বিবাহে বৰষুণৰ দেৱতা ইন্দ্ৰদেৱক সন্তুষ্ট কৰে আৰু বৰষুণ হয়।
ভেকুলীক পৃথিৱীৰ অন্যতম পুৰণি প্ৰজাতি বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু এই জীৱবোৰ বাৰিষাৰ লগত গভীৰভাৱে জড়িত। বৰষুণ পৰিলে প্ৰথমে শুনা যায় ভেকুলীৰ চিঞৰ। এই মিলনৰ চিঞৰে ভগৱান ইন্দ্ৰক আকৰ্ষণ কৰি বৰষুণৰ সৃষ্টি কৰে বুলি জনবিশ্বাস আছে।
ভেকুলী বিভাহ কিয় প্ৰয়োজনীয়?
অসম তথা উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অধিকাংশ অঞ্চলত কৃষি হৈছে প্ৰধান জীৱিকা বা জীৱনৰ মূল ভেটি। বৰষুণ পলম হ’লে বা একেবাৰেই নহ’লে খৰাং পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয়। ইয়াৰ ফলত খেতিয়ক বিচলিত হয় আৰু শস্যৰ ক্ষতি হয়।
এনে সময়ত মানুহে ঈশ্বৰৰ ওচৰত প্ৰাৰ্থনা কৰে আৰু বহুতো ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতি পালন কৰে। ইয়াৰে এটা হ’ল ভেকুলী বিবাহ। এয়া এক প্ৰতীকী ঘটনা, য'ত গাঁৱৰ মানুহে একত্ৰিত হৈ ভেকুলী বিয়া পাতে যাতে দেৱতা ইন্দ্ৰই বৰষুণ আনি পুনৰ সেউজীয়া কৰি তোলে।
বেং বা ভেকুলী বিভাহ প্ৰক্ৰিয়া – অনুষ্ঠানটো কেনেকৈ আয়োজন কৰা হয়?
(১) ভেকুলী অনুসন্ধান আৰু নিৰ্বাচন:
প্ৰথমতে দুটা জীয়া বেং ধৰা হয় – এটা মতা আৰু এটা মাইকী ভেকুলী। এই কামটো সাধাৰণতে গাঁৱৰ ল’ৰা-ছোৱালী বা যুৱক-যুৱতীয়ে কৰে। ভেকুলীবোৰ সুস্থ আৰু সজীৱ হ’ব লাগে যাতে প্ৰতীকী বিবাহ সম্পূৰ্ণ ৰীতি-নীতিৰে সম্পন্ন কৰিব পৰা যায়।
(২) ভেকুলীজোৰ সজাই তোলা:
ইয়াৰ পিছত দুয়োটা ভেকুলীক দৰা-কইনাৰ দৰে সজাই তোলা হয়। গাওঁৰ মহিলা সকলে উৰুলি ধ্বনিৰে বিয়া নাম গাই গাই পানী তুলিবলৈ যায়। মাইকী ভেকুলীটোক মাহ-হালধিৰে গা ধোৱাই ৰঙা বস্ত্ৰ, সেন্দুৰ আৰু মালাৰে সজোৱা হয়। মতা ভেকুলীটোকো মাহ-হালধিৰে গা ধুৱাই মালা আৰু বস্ত্ৰ পিন্ধাই দিয়া হয়। মূৰত সৰু পাগুৰি পিন্ধাবলৈও বনোৱা হয়। মানুহৰ বিবাহৰ দৰেই সজোৱা হ'য় যেন মানুহৰ দৰা-কইনা।
(৩) বিয়াৰ স্থানৰ প্ৰস্তুতিঃ
গাঁৱৰ কোনো মন্দিৰ, ৰাজহুৱা স্থান বা মুকলি চোতাল বিয়াৰ স্থান হিচাপে সজাই তোলা হয়। পণ্ডিত বুলি কোৱা হয় যিয়ে সম্পূৰ্ণ বৈদিক মন্ত্ৰৰে বিবাহক গম্ভীৰ কৰে।
(৪) বিয়াৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ:
ভেকুলী দুটাক সৰু প্লেট বা টোপোলাত বহুবাই থৈ বা হাতেৰে ধৰি থাকিব দিয়ে আৰু পুৰোহিতছ মন্ত্ৰ জপ কৰে। মানুহৰ দৰেকৈ উৰুলি ধ্বনিৰে বিয়া পতা হ'য়। এই অনুষ্ঠানত সকলো গাঁৱৰ মানুহে অংশগ্ৰহণ কৰে।
(৫) প্ৰসাদ আৰু ভোজ:
বিয়াৰ পিছত সকলো মানুহক প্ৰসাদ বিতৰণ কৰা হয়। বহু ঠাইত বিয়াৰ ভোজৰো আয়োজন কৰা হয়।
(৬) বিদায় আৰু স্বাধীনতা:
বিয়াৰ পিছত ভেকুলী দুটাক ওচৰৰ জলাশয়, পুখুৰী বা নদীত এৰি দিয়া হয়। ভেকুলী দুটাই যাতে প্ৰাকৃতিক জীৱন যাপন কৰিব পাৰে তাৰ বাবে এই কাম কৰা হয়।
ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক বিশ্বাস:
লোকবিশ্বাস অনুসৰি ভেকুলী হৈছে জল উপাদানৰ সৈতে জড়িত জীৱ আৰু ইয়াক বিয়া কৰাই দিলে জল দেৱতা ইন্দ্ৰ সন্তুষ্ট হয় বুলি বিশ্বাস কৰা হয় । বিশ্বাস কৰা হয় যে ভেকুলীবোৰে চিঞৰিলে আকাশত ডাৱৰবোৰ দৌৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু বৰষুণ হয়। এই পৰম্পৰা মানুহ আৰু প্ৰকৃতিৰ মাজত সমন্বয়ৰ এক সুন্দৰ নিদৰ্শন।
বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইয়াৰ অৰ্থ কি?
বতৰৰ পৰিৱৰ্তন বুজি পোৱা জীৱৰ ভিতৰত বেং অন্যতম। গ্ৰীষ্মকালত ইহঁত শান্ত হৈ থাকে যদিও বাৰিষা অহাৰ লগে লগে ইহঁতৰ কান্দন আৰম্ভ হয়। ভেকুলীৰ শব্দ আৰু ইয়াৰ কাৰ্যকলাপ বৰষুণৰ লক্ষণ বুলিও বৈজ্ঞানিকভাৱে বিশ্বাস কৰা হয়। এই কাৰণেই পৰম্পৰাগতভাৱে বেং বিবাহৰ পৰা বৰষুণ সম্ভৱ বুলি বিশ্বাস কৰা হৈছিল।
এই পৰম্পৰা আন ৰাজ্যতো পালন কৰা হয়:
এই পৰম্পৰা কেৱল অসমতে নহয়, মধ্যপ্ৰদেশ, মহাৰাষ্ট্ৰ, ওড়িশা, কৰ্ণাটক, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ দৰে বহু ৰাজ্যতো পালন কৰা হয়। বিভিন্ন ৰাজ্যত ইয়াক বিভিন্ন নামেৰে জনা যায় যদিও উদ্দেশ্য একেই – ভগৱান ইন্দ্ৰক সন্তুষ্ট কৰি বৰষুণ অনা।
সমাজত সামূহিকতা আৰু ঐক্যবোধ:
ভেকুলী বিবাহ কেৱল ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান নহয়, ই সামাজিক ঐক্য আৰু পৰম্পৰাগত জ্ঞানৰ প্ৰতীক। ইয়াৰ মাজতে গাঁৱৰ সকলো মানুহে একেলগে আয়োজন কৰে, যাৰ ফলত পাৰস্পৰিক সহযোগিতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ ভাব বৃদ্ধি পায়। ই শিশুসকলক পৰম্পৰা আৰু সাংস্কৃতিক মূল্যবোধৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিয়াৰ এক সুন্দৰ মাধ্যম।
বেং বিবাহ অসমৰ এক জীৱন্ত পৰম্পৰা যিয়ে আমাক শিকাইছে যে মানৱ জীৱন কেৱল বস্তুগত বিকাশৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নহয়, প্ৰকৃতি, সংস্কৃতি আৰু বিশ্বাসৰ সমন্বয়ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছে। এই অনুষ্ঠানটোৱে বৰষুণ কামনা কৰাৰ লগতে মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ গভীৰ সম্পৰ্ককো উজ্জ্বল কৰি তোলে।
এনে পৰম্পৰাই আজিও গ্ৰাম্য ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক আত্মাক জীয়াই ৰাখিছে। বিজ্ঞান, প্ৰকৃতি আৰু বিশ্বাসৰ এই আচৰিত সংগম কেৱল দেখাৰ যোগ্য নহয়, নতুন প্ৰজন্মৰ বাবেও শিকিবলগীয়া।
