থাই মাগুৰ মাছৰ (Clarias batrachus) পৰা সাৱধান! ইয়াক খালে কেন্সাৰ হ’ব পাৰে নেকি ?
( অপূৰ্ব দাস )
বৈজ্ঞানিকভাৱে Clarias batrachus নামেৰে জনাজাত আৰু কথিত ভাষাত Magur Fish/Thai Magur/ Foreign Magur নামেৰে জনাজাত ভাৰতীয় বজাৰত পোৱা Walking Catfish বিগত কেইবছৰমানৰ পৰা চৰ্চাৰ বিষয় হৈ আহিছে। ইয়াৰ কাৰণ ইয়াত পুষ্টিকৰ মূল্য পোৱা নাযায়, বৰঞ্চ ইয়াৰ লগত জড়িত স্বাস্থ্যজনিত চিন্তা, জলসম্পদৰ ক্ষতি, আৰু সম্ভাৱ্য স্বাস্থ্যজনিত বিপদ। ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰায়ে দাবী প্ৰচাৰ হৈ আছে যে এই মাছে কেন্সাৰ কৰিব পাৰে, কিন্তু সত্য কি ? আমি কিয় সাৱধান হ’ব লাগে, আৰু কি পৰিস্থিতিত ই আমাৰ শৰীৰৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে, সেই কথা জানিবলৈ পঢ়িব।
◽ৱাকিং কেটফিছ বা থাই মাগুৰ কি আৰু ইয়াক কিয় বিপদ জনক বুলি গণ্য কৰা হয়?
ৱাকিং কেটফিছ ( থাই মাগুৰ ) হৈছে এটা বিদেশী মাছ যিয়ে পানীৰ অবিহনেও কম দূৰত্বৰ বাবে খোজ কাঢ়ি যোৱাৰ নিচিনাকৈ যাব পাৰে। এই মাছ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা ভাৰতলৈ অনা হৈছিল। ইয়াক বহু ঠাইত দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা মাছ বুলি গণ্য কৰা হয়, অৰ্থাৎ অতি কম সময়ৰ ভিতৰতে ইয়াক বৃহৎ পৰিমাণৰ হৈ উঠে আৰু ইয়াক পালন কৰিলৈ সহজ।
◽ইয়াক কিয় বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়?
• বিদেশী প্ৰজাতি হোৱাৰ বাবে ই ক্ষতিকাৰক।
• প্ৰদূষিত পানীত ই সহজে জীয়াই থাকে।
• ইয়াৰ লালন-পালনত হৰম’নৰ বেজী আৰু অনিয়ন্ত্ৰিত ঔষধ প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
• ইয়াক খোৱাৰ ফলত ইয়াৰ স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন হয়।
◽থাই মাগুৰ (Waking Catfish ) খালে কেন্সাৰ হব পাৰে নেকি?
কেৱল ৱাকিং কেটফিছ খালে কেন্সাৰ হয় বুলি বৈজ্ঞানিকভাৱে প্ৰমাণিত হোৱা নাই। কিন্তু ইয়াৰ লগত জড়িত কিছুমান বিপদ আছে যিয়ে গুৰুতৰ দীৰ্ঘম্যাদী ৰোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে:
(ক) হৰম’ন বেজীৰ আশংকা
বহু ঠাইত এই মাছবোৰক ষ্টেৰইড, গ্ৰ’থ হৰম’ন, যৌন হৰম’ন আদি বেজী দি দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি কৰা হয়। দীৰ্ঘদিন ধৰি এই হৰম’ন সমৃদ্ধ খাদ্য সেৱনে হৰম’নৰ ভাৰসাম্যহীনতা, টিউমাৰৰ আশংকা, ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ, কেন্সাৰ আদি সমস্যা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
(খ) প্ৰদূষিত পানী আৰু বিষাক্ত পদাৰ্থ
• এই মাছ প্ৰায়ে নলা, লেতেৰা পুখুৰী বা আনকি ৰাসায়নিক আৱৰ্জনা থকা পানীতো জীয়াই থাকে।
• এনে পানীত জীৱন নিৰ্বাহ কৰে বাবে ইয়াৰ শৰীৰত গধুৰ ধাতু পোৱা যাব পাৰে আৰু ইয়াক খালে স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে।
• এই মাছে সীহ, আৰ্ছেনিক, আৰু পাৰা থকা ক্ষতিকাৰক পদাৰ্থৰ সৈতেও থাকিব পাৰে। কিন্তু এই মাছ খাই দীৰ্ঘদিন ধৰি এই বিষাক্ত পদাৰ্থৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিলে কাৰ্চিনোজেনিক প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
(গ) এন্টিবায়টিকৰ অত্যধিক ব্যৱহাৰ
অবৈধ পালনত এই মাছবোৰক বাৰে বাৰে এন্টিবায়টিক দিয়া হয়। ইয়াৰ ফলত নিম্নোক্ত বিষয়সমূহৰ আশংকা থাকে:
• মানুহৰ শৰীৰত এন্টিবায়টিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা হেৰুৱাই পেলায়।
• যকৃতৰ ষ্ট্ৰেইন।
• কোষত ক্ষতিকাৰক পৰিৱৰ্তন হ'য়।
• এই সকলোবোৰৰ ফলত সময়ৰ লগে লগে কেন্সাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
(মাছবিধ নিজেই বিপদ জনক নহয়, কিন্তু অনুচিত পালন পদ্ধতিয়ে স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ সৃষ্টি কৰে।)
◽থাই মাগঙৰ (ৱাকিং কেটফিছ) আৰু থলুৱা মাগুৰৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
বহুতে ভুলতে বিদেশী থাই মাগুৰ সেৱন কৰে, ইয়াক থলুৱা মাগুৰ বুলি ভুল কৰে।
• স্থানীয় মাগুৰ (Clarias dussumieri)
(১) আয়ুৰ্বেদত ঔষধি গুণৰ বাবে বিখ্যাত।
(২) স্বাভাৱিকভাৱে নিৰাপদ।
(৩) বেয়া হৰম’নমুক্ত নহয় ।
(৪) প্ৰটিন, ওমেগা-৩, আৰু ভিটামিন যোগান ধৰে।
• বিদেশী খোজ কঢ়া কেটফিছ / থাই Magur (Clarias batrachus)
(১) দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা মাছ।
(২) পৰিৱেশৰ ক্ষতি কৰে।
(৩) বহু ৰাজ্যত পোহা নিষিদ্ধ।
(৪) পোহনীয়া মাছত প্ৰায়ে হৰমন আৰু এন্টিবায়টিক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গতিকে সাৱধানতা অতি প্ৰয়োজনীয়।
◽থাই মাগুৰত চৰকাৰে নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ কাৰণ কি?
এই বিদেশী কেটফিছে পৰিৱেশৰ অত্যধিক ক্ষতি, স্থানীয় মাছৰ বিলুপ্তি, ইয়াৰ দ্ৰুত বংশবৃদ্ধি, আৰু প্ৰদূষিত পানীত জীয়াই থকাৰ ক্ষমতাৰ বাবে ভাৰতৰ বহু ৰাজ্যত নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।
ইয়াৰ উপৰিও ইয়াক পোহা সকলে হৰম’নৰ বেজী ব্যৱহাৰ কৰাৰ অভিযোগে স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ বিষয়ে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে।
◽থাই মাগুৰ চিনাক্ত কৰাৰ কিছু উপায়
বজাৰৰ পৰা মাছ কিনিলে এইবোৰ কথা মনত ৰাখিব:
• থলুৱা মাগুৰ
(১) ধূসৰ আৰু পাতল বাদামী ৰঙৰ
(২)শৰীৰটো ক্ষীণ
(৩) সৰু মূৰ
(৪) চুটি পাখি
• থাই মাগুৰ
(১) গাঢ় ক'লা বা অতি চিকচিকিয়া
(২) বহল আৰু ডাঠ শৰীৰ
(৩) বহল আৰু সমতল মূৰ
(৪) ডাঙৰ আৰু বিস্তৃত পাখি
⚠️ সন্দেহ থাকিলে কিনিব নালাগে।
◽মাছ নিৰাপদে খোৱাৰ পৰামৰ্শ
• কেৱল স্থানীয় থলুৱা মাছহে কিনিব।
• প্ৰমাণিত মীনপালনৰ পৰা মাছ কিনিব।
• চিকচিকিয়া ক’লা, অস্বাভাৱিকভাৱে ডাঙৰ বা সস্তীয়া মাছ পৰিহাৰ কৰক।
• পৰিষ্কাৰ ( মিঠা পানী বুলি কোৱা হ'য় ) পানীৰ মাছ বাছি লওক।
• যদি গোন্ধটো অস্বাভাৱিক হয় তেন্তে একেবাৰে খাব নালাগে।
◽Walking Catfish সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিহাৰ কৰা উচিত নেকি?
যদি ই থলুৱা মাগুৰ নহয়, যদি ইয়াৰ অবৈধভাৱে পালন কৰা হয়, বা ইয়াৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাক লৈ যদি প্ৰশ্নবোধক হয় তেন্তে ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিহাৰ কৰা উচিত। নিৰাপদ দিশত থাকিবলৈ আপুনি থলুৱা মাগুৰ বা স্থানীয় মাছ খাব লাগে।
