বাঢ়িব ! কেনেকৈ ? জানিবলৈ পঢ়িব সমগ্ৰ তথ্য।
( অপূৰ্ব দাস )
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শক্তি সংস্থাৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ২০৩০ চনৰ ভিতৰত টেক কোম্পানীসমূহৰ ডাটা চেণ্টাৰত বৰ্তমানৰ তুলনাত বিদ্যুতৰ ব্যৱহাৰ দুগুণ হ’ব, আনহাতে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ সৈতে সংযুক্ত ডাটা চেণ্টাৰসমূহত এই চাহিদা চাৰিগুণ বেছি হ’ব। ২০৩০ চনৰ ভিতৰত বিশ্বব্যাপী ডাটা চেণ্টাৰৰ শক্তিৰ ব্যৱহাৰ আজিৰ সমগ্ৰ জাপানৰ শক্তি খৰচৰ সমান হ’ব। প্ৰতিবেদন অনুসৰি বৰ্তমান এটা ডাটা চেণ্টাৰে যি পৰিমাণে বিদ্যুৎ ব্যৱহাৰ কৰে, সেই পৰিমাণে প্ৰায় ১ লাখ ঘৰৰ বিদ্যুতৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিব পাৰে।
২০২৪ চনত ক্লাইমেট একচন এগেইনষ্ট ডিচিনফৰ্মেচন নামৰ বিজ্ঞানী আৰু পৰিৱেশবিদৰ এটা দলে বিশ্ববাসীক সকীয়াই দিছিল যে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ সন্দৰ্ভত টেক কোম্পানীসমূহে কৰা পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ দাবী বিভ্ৰান্তিকৰ আৰু ভুৱা।
অৰ্থাৎ Ai ব্যৱহাৰ বৃদ্ধিৰ ফলত উষ্ণতা সৃষ্টিকাৰী সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাব আৰু ইয়াৰ লগতে ইয়াৰ সৈতে জড়িত ভুল তথ্যৰ দ্ৰুত বিস্তাৰ ঘটিব ।
জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰতি Ai ৰ ভাবুকি শীৰ্ষক প্ৰতিবেদনৰ জৰিয়তে এই সতৰ্কবাণী দিয়া হৈছে। ক্লাইমেট একচন এগেইনষ্ট ডিচিনফৰ্মেচন গ্ৰীণপিছ, ফ্ৰেণ্ডছ অৱ দ্য আৰ্থ, চেক মাই এইডছ আৰু কেৰ’ছৰ দৰে পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ সৈতে জড়িত সংস্থাসমূহে সতৰ্কবাণী জাৰি কৰে।
কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা থকা টেক কোম্পানীসমূহৰ লগতে বহু চৰকাৰ, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শক্তি প্ৰতিষ্ঠান আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘইও পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ নামত প্ৰচাৰ চলাই আছে , কিন্তু Ai ৰ দ্বাৰা হ'ব পৰা পৰিৱেশৰ ক্ষতিৰ কথা লুকুৱাই ৰাখিছে।
বিজ্ঞানীৰ এটা অংশইও প্ৰচাৰ কৰি আছে যে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাই পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ কামত বহুখিনি সহায় কৰিব পাৰে। ইয়াৰ জৰিয়তে বনাঞ্চল ধ্বংসৰ হাৰ, প্ৰদূষণৰ নিৰ্গমন, বতৰৰ সঠিক তথ্য আদি বিষয়ৰ ওপৰত দ্ৰুত আৰু সঠিক তথ্য লাভ কৰিব পাৰিব। এই সময়তো আফ্ৰিকাত খৰাং পৰিস্থিতিৰ মূল্যায়ন আৰু মেৰুত বৰফ গলি যোৱাৰ হাৰৰ অধ্যয়ন কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ সহায়ত কৰা হৈছে।
পূৰ্বে বাৰ্ড আৰু বৰ্তমান Gamini নামেৰে পৰিচিত গুগলৰ এআই প্ৰগ্ৰেমে পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এআইৰ অৱদানৰ পোষকতা কৰি আহিছে। Gamini ্ৰ সহায়ত পৰিবেশৰ ক্ষেত্ৰতো বহু অধ্যয়ন চলি আছে। ২০২৩ চনত গুগলৰ বহনক্ষমতা বিভাগে প্ৰচাৰ কৰিছিল যে কেৱল পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ প্ৰচাৰ কৰিলেই ২০৩০ চনৰ ভিতৰত বিশ্বৰ সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন ১০ শতাংশ হ্ৰাস কৰিব পৰা যাব।
ইয়াৰ পিছত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ সৈতে জড়িত বহু বিজ্ঞানীয়ে গুগলৰ এই দাবীক হাস্যকৰ আৰু বিভ্ৰান্তিকৰ বুলি অভিহিত কৰিছে।
এই বিজ্ঞানীসকলৰ মতে পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এআইৰ অত্যধিক ব্যৱহাৰৰ বাবে আনুষংগিক ডাটা চেণ্টাৰৰ সংখ্যা দুগুণ হ’ব আৰু ইয়াৰ বাবে শক্তিৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি পাব। এই শক্তিৰ উৎপাদনৰ বাবে শক্তি সংৰক্ষণৰ সকলো প্ৰযুক্তি গ্ৰহণ কৰাৰ পিছতো সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন ৮০ শতাংশ বৃদ্ধি পাব। আমেৰিকাত Ai ৰ বৰ্ধিত ব্যৱহাৰে শক্তিৰ চাহিদা বৃদ্ধি কৰি তুলিছে, আৰু ইয়াক পূৰণ কৰিবলৈ বন্ধ হ’বলগীয়া কয়লা চালিত তাপ শক্তি কেন্দ্ৰসমূহ এতিয়াও চলি আছে। ইয়াৰ ফলত বায়ু প্ৰদূষণ আৰু বাঢ়িব ধৰিছে।
কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা (এ আই) ডাটা চেণ্টাৰৰ দ্বাৰা শক্তি, পানী আৰু পৰিৱেশৰ সংকট এতিয়া নিশ্চিত
এক অধ্যয়ন অনুসৰি অহা তিনি বছৰত অৰ্থাৎ ২০২৭ চনলৈকে এআই সম্পৰ্কীয় তথ্য কেন্দ্ৰসমূহক শক্তি প্ৰদান কৰি নিৰ্গত হোৱা সেউজ গৃহ গেছৰ পৰিমাণ সমগ্ৰ নেদাৰলেণ্ডে উৎপন্ন কৰা নিৰ্গমনৰ সমান হ’ব।
এআই-সম্পৰ্কীয় ডাটা চেণ্টাৰসমূহ অতি জটিল আৰু ইয়াত অধিক পৰিমাণৰ শক্তি খৰচ হয়। কম্পিউটাৰে কোনো বিষয়ৰ তথ্য স্বাভাৱিকভাৱে আহৰণ কৰাৰ তুলনাত এআইয়ে একে তথ্য আহৰণ কৰাৰ সময়ত শক্তিৰ ব্যৱহাৰ ১০ শতাংশ বৃদ্ধি পায়।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শক্তি সংস্থাৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ২০৩০ চনৰ ভিতৰত টেক কোম্পানীসমূহৰ ডাটা চেণ্টাৰত বৰ্তমানৰ তুলনাত বিদ্যুতৰ ব্যৱহাৰ দুগুণ হ’ব, আনহাতে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ সৈতে সংযুক্ত ডাটা চেণ্টাৰসমূহত এই চাহিদা চাৰিগুণ বেছি হ’ব।
২০৩০ চনৰ ভিতৰত বিশ্বব্যাপী ডাটা চেণ্টাৰৰ শক্তিৰ ব্যৱহাৰ আজিৰ সমগ্ৰ জাপানৰ শক্তি খৰচৰ সমান হ’ব। প্ৰতিবেদন অনুসৰি বৰ্তমান এটা ডাটা চেণ্টাৰে যি পৰিমাণে বিদ্যুৎ ব্যৱহাৰ কৰে, সেই পৰিমাণে প্ৰায় ১ লাখ ঘৰৰ বিদ্যুতৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিব পাৰে।
নিৰ্মাণৰত বহু নতুন ডাটাচেণ্টাৰৰ বিদ্যুৎ খৰচ আজিৰ তুলনাত ২০ গুণ বেছি হ’ব। আমেৰিকাৰ পৰিস্থিতি ইমানেই হৈছে যে সকলো ডাটা চেণ্টাৰৰ সংযুক্ত শক্তি খৰচে তাত থকা সকলো তীখা, চিমেণ্ট, ৰাসায়নিক আৰু অন্যান্য সামগ্ৰী উদ্যোগৰ সংযুক্ত শক্তি খৰচ অতিক্ৰম কৰিছে। ডাটাচেণ্টাৰত ব্যৱহৃত মুঠ বিদ্যুতৰ প্ৰায় ৫০ শতাংশ নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসৰ দ্বাৰা যোগান ধৰা হয় যদিও বাকীখিনি কয়লা চালিত বিদ্যুৎ কেন্দ্ৰৰ দ্বাৰা যোগান ধৰা হয়, যিবোৰ গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ এটা প্ৰধান কাৰণ।
এম্বাৰ নামৰ এটা বেচৰকাৰী সংস্থাই প্ৰকল্প কৰিছে যে ২০২৪ চনৰ ভিতৰত বিশ্বই বিশ্বৰ ৪১ শতাংশ বিদ্যুৎ কম কাৰ্বনযুক্ত নবীকৰণযোগ্য শক্তি আৰু পাৰমাণৱিক শক্তিৰ পৰা উৎপাদন কৰিব আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ ব্যৱহাৰ দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে।
কিন্তু ২০২৪ চনতেই বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে কয়লাৰ ব্যৱহাৰ ১.৪ শতাংশ বৃদ্ধি পোৱা গৈছে, যাৰ বাবে কাৰ্বন ডাই অক্সাইডৰ নিৰ্গমন ১.৬ শতাংশ বৃদ্ধি হোৱাৰ অনুমান পোৱা হৈছে।
প্ৰতিবেদন অনুসৰি বিশ্বজুৰি বিদ্যুৎ উৎপাদন বৃদ্ধিৰ মূল কাৰণ হ’ল কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা, ডাটা চেণ্টাৰ, বৈদ্যুতিক বাহন আৰু হিট পাম্পৰ চাৰ্জিংৰ শক্তিৰ ব্যৱহাৰ অভাৱনীয়ভাৱে বৃদ্ধি।
ছ’ৰ্চ মেটেৰিয়েল আৰু গাৰ্ডিয়ানে কৰা এক যৌথ অধ্যয়ন অনুসৰি আমাজন, গুগল আৰু মাইক্ৰ’ছফটে বিশ্বৰ ভয়াৱহ পানীৰ নাটনিৰ সন্মুখীন হোৱা অঞ্চলত তেওঁলোকৰ নতুন ডাটাচেণ্টাৰৰ অধিকাংশই স্থাপন কৰিছে। ডাটাচেণ্টাৰত থকা শীতল উদ্যোগত বৃহৎ পৰিমাণৰ পানীৰ প্ৰয়োজন হয়। ২০২৩ চনত মাইক্ৰ’ছফটে ৰিপ’ৰ্ট কৰিছিল যে তেওঁলোকৰ ডাটাচেণ্টাৰত ব্যৱহাৰ কৰা মুঠ পানীৰ ৪২ শতাংশ পানীৰ অভাৱ থকা অঞ্চলৰ পৰা আহে। ২০২৩ চনত নিজেই গুগলে শুকান অঞ্চলৰ পৰা ১৫ শতাংশ পানী লোৱাৰ দাবীও কৰিছিল।
বিজ্ঞানীসকলৰ মতে এআইৰ দ্বাৰা বিদ্যুৎ আৰু পানী ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত স্বচ্ছতা অতি প্ৰয়োজনীয় আৰু ভুৱা আৰু বিভ্ৰান্তিকৰ তথ্যৰ প্ৰসাৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই সমস্যাটো গুৰুতৰ কাৰণ এক্সৰ দৰে প্লেটফৰ্মে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰভাৱৰ বিষয়ে ভুল তথ্য অবাধভাৱে বিয়পাইছে। এআইৰ সহায়ত ডিপফেক ভিডিঅ’ আৰু ছবিৰ সহায়ত ব্যাপক পৰিসৰত ভুল তথ্য বিয়পাই দিব পাৰি।
সমস্যাটো হ’ল উষ্ণতা বৃদ্ধিকে ধৰি সকলো পৰিৱেশ সমস্যা ধনী সকলৰ ফল আৰু কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাও ধনী সকলৰ ঐতিহ্য। এনে পৰিস্থিতিত বিজ্ঞানীৰ সতৰ্কবাণী শুনিবনে ?
