প্ৰস্ৰাৱ আৰু শৌচত তেজৰ কাৰণ, এলোপেথিক আৰু আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসা
( অপূৰ্ব দাস )
প্ৰস্ৰাৱ আৰু মলত ৰক্তক্ষৰণ হোৱাটো এটা গুৰুতৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে যিয়ে শৰীৰত গভীৰ ৰোগ বা সংক্ৰমণৰ দিশটো আঙুলিয়াই দিয়ে। এই সমস্যা কোনো কোনো লোকৰ ক্ষেত্ৰত সাময়িক আৰু সামান্য, আনহাতে কোনো কোনো লোকৰ ক্ষেত্ৰত ই কোনো গুৰুতৰ ৰোগৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে। সময়মতে চিকিৎসা লোৱা নহ’লে বিপদজনক ফল দিব পাৰে।
এই লেখাটোত জানিব প্ৰস্ৰাৱ আৰু শৌচত তেজৰ প্ৰধান কাৰণ কি, আৰু এলোপেথিক আৰু আয়ুৰ্বেদিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইয়াৰ চিকিৎসা কি।
• প্ৰস্ৰাৱত তেজ ওলোৱাৰ কাৰণ (Hematuria):
প্ৰস্ৰাৱত তেজৰ আবিৰ্ভাৱক হেমাচুৰিয়া বোলা হয়। ই দুবিধ:
Gross Hematuria – প্ৰস্ৰাৱত তেজ স্পষ্টকৈ দেখা যায়।
মাইক্ৰস্কোপিক হেমেচুৰিয়া – চকুৰে তেজ দেখা নাযায় যদিও লেব পৰীক্ষাত পোৱা যায়।
• মূল কাৰণ
(১) প্ৰস্ৰাৱৰ সংক্ৰমণ (UTI):
মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত এই ৰোগ বেছিকৈ দেখা যায়। লক্ষণসমূহ হ’ল- জ্বলা-পোৰা, দুৰ্গন্ধ, সঘনাই প্ৰস্ৰাৱ কৰা আৰু প্ৰস্ৰাৱত সামান্য তেজ।
(২) বৃক্ক/মূত্ৰাশয়ৰ পাথৰ:
মূত্ৰাশয় বা বৃক্কত পাথৰ হ’লে প্ৰস্ৰাৱ কৰাৰ সময়ত তেজ হ’ব পাৰে আৰু তীব্ৰ বিষ হ’ব পাৰে।
(৩) বৃক্কৰ সংক্ৰমণ (Pyelonephritis):
বৃক্কত বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণৰ ফলত জ্বৰ আৰু প্ৰস্ৰাৱত তেজ হয়।
(৪) মূত্ৰাশয় বা বৃক্কৰ কৰ্কট ৰোগঃ
দীৰ্ঘদিন ধৰি ৰক্তক্ষৰণ আৰু বিষহীন প্ৰস্ৰাৱ কৰ্কট ৰোগৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে।
(৫) প্ৰষ্টেটৰ সমস্যা (পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত):
প্ৰষ্টেট গ্ৰন্থি বৃদ্ধি বা সংক্ৰমণ হ’লে প্ৰস্ৰাৱত তেজ হ’ব পাৰে।
(৬) আঘাত :
পেট বা পিঠিত হোৱা আঘাতে প্ৰস্ৰাৱ তন্ত্ৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত ৰক্তক্ষৰণ হ’ব পাৰে।
কিছুমান ঔষধ: যেনে তেজ পাতল কৰা (warfarin, aspirin) ইত্যাদি খালেও তেজ ওলাব পাৰে।
(সতৰ্কবাণী: চিকিতসকৰ পৰামৰ্শ নোহোৱাকৈ ঔষধ ব্যৱহাৰ নকৰিব)
• সৌচত তেজ ওলোৱাৰ কাৰণ (Rectal Bleeding):
সৌচ বা মলত থকা তেজক ৰক্তক্ষৰণজনিত মল বুলি জনা যায়। এই তেজ মলৰ লগত বা মলৰ ওপৰত দেখা দিয়ে।
• মূল কাৰণ
(১) পাইল/অৰ্শঃ
আটাইতকৈ সাধাৰণ কাৰণ। ইয়াত শৌচ কৰাৰ সময়ত তেজ ওলায় আৰু বিষ বা জ্বলা-পোৰা হ’ব পাৰে।
(২) পায়ুপথৰ ফাট:
গুহ্যদ্বাৰত কটা বা ফাটিলে তীব্ৰ বিষৰ সৈতে ৰক্তক্ষৰণ হয়।
(৩) অন্ত্ৰৰ সংক্ৰমণ বা প্ৰদাহ (IBD, Dysentery):
আলচাৰেটিভ কলাইটিছ বা ক্ৰ’ন’ছ ডিজিজৰ দৰে ৰোগত তেজ আৰু শ্লেষ্মাৰ সৈতে ডায়েৰিয়া হ’ব পাৰে।
(৪) পলিপ বা কেন্সাৰঃ
বৃহদান্ত্ৰত পলিপ বা টিউমাৰৰ ফলত লাহে লাহে ৰক্তক্ষৰণ হ’ব পাৰে।
(৫) ডাইভাৰটিকুলোচিছ:
বৃহদান্ত্ৰৰ বেৰত বাল্জ গঠন হয় যাৰ ফলত ৰক্তক্ষৰণ হ’ব পাৰে।
(৬) বেয়া খাদ্য, অতিৰিক্ত মছলা:
দীৰ্ঘদিন ধৰি অনিয়মিত খাদ্যাভ্যাস আৰু কোষ্ঠকাঠিন্যৰ সমস্যা। যেনে - মাছ , মাংস, তেলাল খাদ্য, জলকীয়া, টেঙা ইত্যাদি।
(ক) এলোপেথিক চিকিৎসা : প্ৰস্ৰাৱত তেজৰ বাবে এলোপেথিক চিকিৎসা:
• ইউটিআই বা বৃক্কৰ সংক্ৰমণ:
• চিপ্ৰ’ফ্ল’ক্সাচিন, নাইট্ৰ’ফুৰেণ্ট’ইনৰ দৰে এন্টিবায়টিক।
• প্ৰচুৰ পৰিমাণে পানী খোৱাৰ পৰামৰ্শ।
• শিল: আল্ট্ৰাছাউণ্ডৰ দ্বাৰা পৰীক্ষা কৰাৰ পিছত আকাৰ অনুসৰি ঔষধ বা অস্ত্ৰোপচাৰ।
• ডাইক্ল’ফেনাকৰ দৰে বিষনাশক।
প্ৰষ্টেটৰ সমস্যা:
• প্ৰষ্টেট পৰীক্ষা (PSA test), টামচুলোচিনৰ দৰে ঔষধ।
• কৰ্কট ৰোগ: স্কেন, বায়’প্সি আৰু তাৰ পিছত কেমোথেৰাপি, ৰেডিয়’থেৰাপি বা অস্ত্ৰোপচাৰ।
(খ) মলত তেজৰ বাবে এলোপেথিক চিকিৎসা
(১) পাইল:
• পাইলেক্স মলম, ডাফ্লন ৫০০ মিলিগ্ৰামৰ দৰে ঔষধ।
• কোষ্ঠকাঠিন্য ৰোধ কৰিবলৈ আঁহ, ইছাবগোল।
• গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত স্ক্লেৰ’থেৰাপি বা অস্ত্ৰোপচাৰ (হেমৰ’ইডেক্টমী)।
(২) ফিচাৰ:
• কুহুমীয়া পানীৰে চিট্জ বাথ,
• ঔষধ: লিড’কেইন জেল, নাইট্ৰ’গ্লিচাৰিন মলম।
(৩) ৰোগ বিয়পা অৱস্থা:
• এন্টিবায়টিক।
• জ্বলা-পোৰা আৰু পেটৰ বিষৰ বাবে প্ৰদাহ নিবাৰণকাৰী ঔষধ।
(৪) কৰ্কট ৰোগ/পলিপ:
• কলনস্কপি, বায়’প্সি।
• অস্ত্ৰোপচাৰ বা কেন্সাৰৰ চিকিৎসা।
(গ) আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসা
• প্ৰস্ৰাৱত তেজৰ আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসা
(১) চন্দ্ৰপ্ৰভা ৱতীঃ প্ৰস্ৰাৱৰ সংক্ৰমণ, পাথৰ, প্ৰষ্টেট বৃদ্ধিত উপযোগী।
গোক্ষুৰাদি গুগুলু: বৃক্ক সুস্থ কৰি ৰাখিবলৈ।
নেমুৰ পানী আৰু তামোলৰ পানী: প্ৰস্ৰাৱ পৰিষ্কাৰ কৰি ৰাখে আৰু জ্বলা-পোৰাৰ পৰা উপশম দিয়ে।
(২) বৰুণাদি কোৱাথাঃ পাথৰ আৰু প্ৰস্ৰাৱৰ ৰোগত সহায়ক।
শীতলি আৰু শীতকাৰী প্ৰাণায়ামঃ শৰীৰ শীতল কৰাত আৰু সংক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত সহায়ক।
(ঘ) মলত তেজৰ আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসা
আৰ্শোঘ্নি ভাটিঃ পাইলৰ বাবে ঔষধ।
(৩) ত্ৰিফলা চুৰ্ণ:
পাচনতন্ত্ৰ পৰিষ্কাৰ কৰে আৰু কোষ্ঠকাঠিন্য দূৰ কৰে।
কয়াকল্প ভাটি/কুটজাৰিষ্ট:
অন্ত্ৰৰ প্ৰদাহ আৰু সংক্ৰমণ নিৰাময় কৰে।
(৪) বিশুদ্ধ ঘিউ:
শোৱাৰ সময়ত গাখীৰৰ লগত ঘিউ খালে পায়ুপথৰ প্ৰদাহ কমোৱাত সহায় কৰে।
(৫) তিলৰ তেল আৰু হালধি:
ফাটৰ বাবে বাহ্যিকভাৱে প্ৰয়োগ কৰা হয়।
(ঙ) জীৱনশৈলী আৰু ঘৰুৱা উপায় -
দিনটোৰ ভিতৰত প্ৰচুৰ পৰিমাণে পানী খাব লাগে।
টেঙা, তেলীয়া , মাছ মাংস আৰু জাংক ফুড কম কৰক।
কোষ্ঠকাঠিন্যৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আঁহযুক্ত খাদ্য (সেউজীয়া শাক-পাচলি, ফলমূল) খাব লাগে।
দৈনন্দিন জীৱনত যোগ আৰু প্ৰাণায়াম অন্তৰ্ভুক্ত কৰক।
ধূমপান আৰু মদ্যপান পৰিহাৰ কৰক।
কোনো লক্ষণক আওকাণ নকৰিব – চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লওক।
মল বা প্ৰস্ৰাৱত ৰক্তক্ষৰণ হোৱাটো এটা লক্ষণ যিটো সহজভাৱে ল’ব নালাগে। ই সাধাৰণ ৰোগৰ পৰা আৰম্ভ কৰি কেন্সাৰৰ দৰে গুৰুতৰ অৱস্থালৈকে যিকোনো বস্তুৰ লক্ষণ হ’ব পাৰে। এলোপেথিক চিকিৎসাই সোনকালে সকাহ দিয়ে, আনহাতে আয়ুৰ্বেদে ৰোগটো শিপাৰ পৰা নিৰ্মূল কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। দুয়োটাৰে সুষম ব্যৱহাৰ আৰু চিকিৎসাৰ পৰামৰ্শই আপোনাৰ স্বাস্থ্য উন্নত কৰিব পাৰে।
