থাইৰয়ড কিয় হয়? ইয়াক নিৰাময় কৰিবলৈ আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ
( অপূৰ্ব দাস )
থাইৰয়ড কি?
থাইৰয়ড হৈছে আমাৰ ডিঙিৰ আগফালৰ অংশত অৱস্থিত পখিলাৰ আকৃতিৰ গ্ৰন্থি। এই গ্ৰন্থিয়ে থাইৰ’ক্সিন (T4) আৰু ট্ৰাইঅ’ড’থাইৰ’নিন (T3) আদি হৰম’ন উৎপন্ন কৰে, যিয়ে আমাৰ শৰীৰৰ বিপাকীয় ক্ৰিয়া, শক্তিৰ মাত্ৰা, হজম শক্তি, হৃদস্পন্দন, ছাল, মগজুৰ কাৰ্য্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
যেতিয়া এই গ্ৰন্থিটোৱে সঠিকভাৱে কাম নকৰে তেতিয়া দুটা অৱস্থাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে:
(1) হাইপোথাইৰয়ডিজম - থাইৰয়ড হৰম’নৰ অভাৱ
(2) হাইপাৰথাইৰয়ডিজম - থাইৰয়ড হৰম’নৰ অতিৰিক্ততা
👉 থাইৰয়ডৰ প্ৰধান কাৰণ
(১) আয়’ডিনৰ অভাৱ:
থাইৰয়ড হৰম’ন উৎপাদনত আয়’ডিন এক অপৰিহাৰ্য খনিজ পদাৰ্থ। ইয়াৰ অভাৱত হাইপোথাইৰয়ডিজম হ’ব পাৰে।
(২) অটোইম্যুন ডিছঅৰ্ডাৰ:
শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাই থাইৰয়ড গ্ৰন্থি আক্ৰমণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।
(৩) হাছিমোটোৰ থাইৰয়ডাইটিছ - হাইপোথাইৰয়ডিজমৰ সৃষ্টি কৰে।
(৪) গ্ৰেভছ ৰোগ - হাইপাৰথাইৰয়ডিজমৰ সৃষ্টি কৰে।
(৫) মানসিক চাপ আৰু জীৱনশৈলীঃ
অত্যধিক মানসিক চাপ, টোপনিৰ অভাৱ, আৰু ভাৰসাম্যহীন জীৱনশৈলীৰ ফলত হৰম’নৰ ভাৰসাম্যহীনতা হ’ব পাৰে।
(৬) জিনীয় কাৰকঃ
থাইৰয়ড ৰোগৰ পাৰিবাৰিক ইতিহাস থাকিলে থাইৰয়ড ৰোগৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
(৭) গৰ্ভাৱস্থা আৰু প্ৰসৱঃ
কিছুমান মহিলাৰ প্ৰসৱৰ পিছত সাময়িকভাৱে থাইৰয়ডৰ সমস্যা হ’ব পাৰে।
(৮) খাদ্যাভ্যাসৰ বিকাৰ:
অধিক পৰিমাণে প্ৰচেছড খাদ্য, চয়াবিনৰ সামগ্ৰী বা তেল, গ’ইট্ৰ’জেনযুক্ত শাক-পাচলি যেনে ব্ৰকলি, কবি , মূলা খালে থাইৰয়ডত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
👉 থাইৰয়ডৰ লক্ষণ
(১) হাইপোথাইৰয়ডিজম:
• ভাগৰ
• ওজন বৃদ্ধি
• ঠাণ্ডা অনুভৱ কৰা
• কোষ্ঠকাঠিন্য
• চুলি সৰা
• উদাস
• মহিলাৰ অনিয়মিত ঋতুস্ৰাৱ
• স্মৃতিশক্তি দুৰ্বল
• ফুলি উঠা মুখ
(২) হাইপাৰথাইৰয়ডিজম:
• ওজন কমি যোৱা
• গৰম অনুভৱ কৰা
• দ্ৰুত হৃদস্পন্দন
• উদ্বেগ বা অস্থিৰতা
• টোপনিৰ সমস্যা
• অত্যধিক ঘাম ওলোৱা
• চকু দুটা উখহি উঠা যেন লগা (গ্ৰেভছৰ ৰোগত)
👉 থাইৰয়ডৰ আয়ুৰ্বেদিক দৃষ্টিভংগী
আয়ুৰ্বেদত থাইৰয়ড "গালাগাণ্ড" আৰু "অৱম্লপিত্ত"ৰ দৰে অৱস্থাৰ সৈতে জড়িত কৰিছে। কফ আৰু বাত দোষ বৃদ্ধিৰ লগত ইয়াৰ সম্পৰ্ক আছে।
থাইৰয়ডৰ ভাৰসাম্যহীনতাই শৰীৰৰ অগ্নি (পাচন জুই) আৰু ধাতুৰ ভাৰসাম্যত প্ৰভাৱ পেলায়। আয়ুৰ্বেদৰ লক্ষ্য হৈছে সমগ্ৰ শৰীৰৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰা — কেৱল ৰোগৰ চিকিৎসা কৰাই নহয়, গুৰৰ পৰাই ইয়াক ঠিক কৰা।
👉 থাইৰয়ডৰ বাবে ফলপ্ৰসূ আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ
১/ কাঞ্চনাৰ গুগুলু ( Kanchanar Guggulu )
• ই থাইৰয়ড গ্ৰন্থিৰ প্ৰদাহ কমায়।
• গাঁঠ , টিউমাৰ আৰু গ’ইটাৰ আদি বিকাৰত অতি উপকাৰী।
মাত্ৰাঃ ২ টেবলেট দিনে দুবাৰকৈ গৰম পানীৰে বা চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি খাব লাগে।
২/ অশ্বগন্ধা
• মানসিক চাপ কমাই হৰম’নৰ ভাৰসাম্যত সহায় কৰে।
• TSHৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰে।
মাত্ৰাঃ ১ চামুচ চৰ্না বা ১ কেপচুল ৰাতিপুৱা আৰু গধূলি।
৩/ ত্ৰিফলা চুৰ্ণ
• পাচনতন্ত্ৰ উন্নত কৰে আৰু শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ আঁতৰায়।
• ই শৰীৰৰ জুইৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে।
• খোৱাৰ পদ্ধতিঃ ৰাতি শুই উঠাৰ আগতে ১ চামুচ গৰম পানীৰ লগত খাব লাগে।
৪/ ব্ৰাহ্মী
• মগজুক শান্ত কৰি ৰখাত সহায় কৰে।
• হাইপাৰথাইৰয়ডিজমৰ ফলত হোৱা উদ্বেগত উপকাৰী।
৫/ শিলাজিত
শৰীৰৰ শক্তি আৰু ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে।
থাইৰয়ডৰ ফলত হোৱা ভাগৰ আৰু অলসতা দূৰ কৰে।
৬/ বাকোপা মনিয়েৰী ( Bacopa Monnieri )
T3 আৰু T4 হৰম’ন নিয়ন্ত্ৰণত সহায়ক।
ই থাইৰয়ডত ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায়।
৭/ গিলয় (Tinospora Cordifolia)
• ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে।
• থাইৰয়ডৰ ফলত হোৱা প্ৰদাহ আৰু সংক্ৰমণত উপকাৰী।
👉 থাইৰয়ডৰ বাবে আয়ুৰ্বেদিক ঘৰুৱা উপায়
• তিল তেলেৰে ডিঙিত মালিচ কৰক – থাইৰয়ড গ্ৰন্থিৰ সক্ৰিয়তা বৃদ্ধি কৰে।
• আদাৰ চাহ – প্ৰদাহ কমোৱাত সহায় কৰে।
• কিছু সময় ৰ’দত কটাব – থাইৰয়ডৰ বাবে ভিটামিন ডি অতি প্ৰয়োজনীয়।
• তামৰ পাত্ৰৰ পৰা পানী খাব – ই শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ আঁতৰাই পেলায়।
👉 যোগ আৰু প্ৰাণায়াম:
সৰ্বাংগাসন, মৎস্যাসন, হলাসন – থাইৰয়ড গ্ৰন্থিৰ ওপৰত ইতিবাচক প্ৰভাৱ।
ভ্ৰামাৰী, অনুলোম-বিলোম – মানসিক চাপ কমায়।
👉 থাইৰয়ড ৰোগীয়ে কি কি খাব লাগে আৰু কি নাখাব লাগে (Diet Tips)
এইবোৰ খোৱা উচিত:
সেউজীয়া পাতৰ পাচলি
অমিতা, মধুৰি আম , আপেল আদি ফল
আখৰোট, বাদাম
সতেজকৈ সিজোৱা খাদ্য
আয়’ডিজড নিমখ
নাৰিকল তেল
👉 পৰিহাৰ কৰক:
কবি, ব্ৰকলি, মূলা (বিশেষকৈ কেঁচা ৰূপত)
প্ৰচেছড খাদ্য
চয়াবিনৰ সামগ্ৰী
অতিৰিক্ত চেনি আৰু মৈদা
থাইৰয়ড এটা সাধাৰণ কিন্তু গুৰুতৰ সমস্যা যিয়ে জীৱনৰ মানদণ্ডত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। আয়ুৰ্বেদে কেৱল লক্ষণৰ চিকিৎসাই নহয়, শৰীৰ, মন আৰু আত্মাৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰি ৰোগৰ গুৰি নিৰ্মূল কৰাৰ দিশতো কাম কৰে।
যদি আপুনি থাইৰয়ড ৰোগত আক্ৰান্ত তেন্তে আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসা, সুস্থ জীৱনশৈলী, সুষম খাদ্য, যোগাসন আৰু ধ্যান-ধাৰণাৰ জৰিয়তে এই অৱস্থা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে। যিকোনো ঔষধ আৰম্ভ কৰাৰ আগতে এজন যোগ্য আয়ুৰ্বেচাৰ্য্যৰ পৰামৰ্শ লওক।
