কিয় ৰাখী বন্ধন পালন কৰা হয়? – জানিবলৈ পঢ়িব সম্পূৰ্ণ তথ্য।
( অপূৰ্ব দাস )
সমগ্ৰ দেশতে অতি উৎসাহ আৰু মৰমেৰে পালন কৰা ভাৰতবৰ্ষৰ অন্যতম প্ৰধান উৎসৱ ৰাখী বন্ধন । এই উৎসৱে ভাই-ভনীৰ পবিত্ৰ সম্পৰ্কৰ প্ৰতীক। "ৰক্ষ বা ৰাখী" মানে সুৰক্ষা আৰু "বন্ধন" মানে বান্ধন ( অৰ্থাৎ সুৰক্ষাৰ বাবে বান্ধন ) । আজিৰ দিনটোতে ভনীয়েকে ভায়েকৰ হাতৰ ৰাখী (এবিধ পবিত্ৰ সূতা) বান্ধি দিয়ে যাতে ভায়েক জন দীৰ্ঘায়ু হয় আৰু ভায়েকে গোটেই জীৱন যাতে ভনীয়েকক ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰতিজ্ঞা কৰে।
কিন্তু ৰাখী বন্ধন কেৱল ভাই-ভগ্নীৰ সম্পৰ্কত সীমাবদ্ধ নহয়। ইয়াৰ সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয় আৰু ঐতিহাসিক তাৎপৰ্যও আছে। এই উৎসৱে ইজনে সিজনৰ প্ৰতি প্ৰেম, বিশ্বাস, সুৰক্ষা আৰু দায়বদ্ধতাৰ প্ৰতীক। ৰাখী বন্ধন কিয় আৰু কেনেকৈ পালন কৰা হয় বিতংভাৱে তলত উল্লেখ কৰা হ'ল -
(১) ৰাখী বন্ধনৰ ধৰ্মীয় তাৎপৰ্য
হিন্দু ধৰ্মৰ পৌৰাণিক গ্ৰন্থসমূহত ৰাখী বন্ধনৰ গভীৰ শিপা আছে। বহুতো কাহিনীয়ে এই উৎসৱৰ গুৰুত্ব দেখুৱাইছে—
(ক) ইন্দ্ৰ আৰু ইন্দ্ৰানীৰ কাহিনী
পৌৰাণিক বিশ্বাস অনুসৰি দেৱতা আৰু অসুৰৰ মাজত যুদ্ধ চলি আছিল। যুদ্ধত দেৱতাসকল দুৰ্বল হৈ আহিছিল। তেতিয়া ইন্দ্ৰৰ পত্নী ইন্দ্ৰানীয়ে এখন সুৰক্ষাসূত্ৰ প্ৰস্তুত কৰি ইন্দ্ৰৰ হাতৰ বান্ধি দিলে। এই সূতাই তেওঁক শক্তি আৰু বিজয়ৰ আশীৰ্বাদ দিছিল। এই ঘটনাৰ পিছতেই আৰম্ভ হ’ল ৰক্ষা সূতা বান্ধি ৰখাৰ পৰম্পৰা।
(খ) কৃষ্ণ আৰু দ্ৰৌপদীৰ কাহিনী
মহাভাৰতত বৰ্ণনা কৰা হৈছে যে শিশুপালক হত্যাৰ সময়ত শ্ৰীকৃষ্ণৰ যেতিয়া আঙুলি কাটিছিল, তেতিয়া দ্ৰৌপদীয়ে তাইৰ শাড়ীৰ এটুকুৰা ফালি শ্ৰী কৃষ্ণৰ আঙুলিত বান্ধি দিছিল। এয়া আছিল দ্ৰৌপদীৰ ৰক্ষাসূত্ৰ। বিনিময়ত কৃষ্ণই গোটেই জীৱন তাইক ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল। যেতিয়া অন্ধ ৰজা ধৃতৰাষ্ট্ৰৰ মহাসভাত তেওঁৰ পুত্ৰ কৌৰৱ সকলে দ্ৰৌপদীৰ কাপোৰ খুলিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল তেতিয়া সেই সময়ত দ্ৰৌপদীৰ সন্মান ৰক্ষা কৰিবলৈ ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণই দ্ৰৌপদীক দৈব্য বস্ত্ৰ পিন্ধাই দিছিল যাতে খুলি শেষ কৰিব নোৱাৰে।
(গ) যম আৰু যমুনাজীৰ কাহিনী
কাহিনী অনুসৰি মৃত্যুৰ দেৱতা যমৰ ভগ্নী যমুনাজীয়ে যমক লগ কৰিবলৈ আহিল। যমে মৰমেৰে আদৰি লৈছিল। তাই যমৰ হাতত ৰক্ষা-সূতা বান্ধি দিছিল। এই কথাত সন্তুষ্ট হৈ যমে ঘোষণা কৰিলে যে যিকোনো ভগ্নীয়ে ভায়েকৰ লগত ৰক্ষাসূতা বান্ধিলে দীৰ্ঘায়ু হ’ব।
(২) ৰক্ষাবন্ধনৰ ঐতিহাসিক গুৰুত্ব
(ক) ৰাণী কৰ্ণৱতী আৰু হুমায়ুন
মধ্যযুগীয় কালত চিত্তৰৰ ৰাণী কৰ্ণৱতীয়ে বাহাদুৰ শ্বাহৰ পৰা নিজৰ ৰাজ্য বচাবলৈ মোগল সম্ৰাট হুমায়ুনলৈ এডাল ৰাখী সূতা পঠিয়াইছিল। ৰাণীৰ ৰাখী পোৱাৰ লগে লগে হুমায়ুনে ভনীয়েকৰ সন্মান বচাবলৈ চিত্তোৰ ৰাজ্যক ৰক্ষা কৰে।
(খ) আলেকজেণ্ডাৰ আৰু প’ৰাছ
ভাৰতত আক্ৰমণ কৰিবলৈ অহা আলেকজেণ্ডাৰৰ পত্নীয়ে ৰজা প’ৰাছলৈ ৰাখী সূতা পঠিয়াই দিয়াৰ ঘটনা ইতিহাসত আছে। যুদ্ধৰ সময়ত পোৰাছে ৰাখী সূতাক সন্মান কৰিছিল আৰু আলেকজেণ্ডাৰৰ প্ৰাণ ৰক্ষা কৰিছিল।
(৩) ৰক্ষাবন্ধনৰ সামাজিক গুৰুত্ব
ৰাখী বন্ধন কেৱল ধৰ্মীয় উৎসৱ নহয়, ই সামাজিক সম্প্ৰীতি আৰু ভাতৃত্ববোধৰ বাৰ্তাও দিয়ে। আজিৰ দিনটোত—
• ভাই-ভনীয়ে ইজনে সিজনৰ পৰা বহু দূৰত থাকিলেও ৰাখী সূতা ডাক বা অনলাইন যোগে পঠিওৱা হয়।
• বহু ঠাইত মহিলাসকলে তেওঁলোকৰ অৱদানক সন্মান জনাই জোৱান, পুলিচ আৰু সমাজকৰ্মী সকলক ৰাখী বান্ধি দিয়ে।
• এই উৎসৱে সম্পৰ্কত ভাতৃ প্ৰেম আৰু দায়িত্ববোধক শক্তিশালী কৰে।
(৪) ৰক্ষাবন্ধনৰ পৰম্পৰা আৰু ৰীতি-নীতি
(ক) পূজা আৰু থালি সজোৱা
এই দিনটোত ভগ্নীসকলে পূজাৰ থালি সজাই তোলে, য’ত ৰাখী, সেন্দুৰ, চাউল, বন্তি আৰু মিঠাই থাকে। বিশেষকৈ আজিৰ দিনটোত ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণক পূজা কৰা হয়।
(খ) ৰক্ষা-সূতা বা ৰাখী বান্ধি দিয়া
ভায়েক বা ককায়েকক কপালত তিলক লগোৱাৰ পাছত ভনীয়েকে তাৰ হাতত ৰাখী বান্ধি মিঠাই খুৱাই দীৰ্ঘায়ুৰ বাবে প্ৰাৰ্থনা কৰে।
(গ) ভাইৰ প্ৰতিজ্ঞা আৰু উপহাৰ
ভাতৃয়ে ভনীয়েকক ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দি ভাগ্নী প্ৰেমৰ ৰূপত উপহাৰ দিয়ে।
(৫) আধুনিক যুগত ৰাখী বন্ধনৰ পৰিৱৰ্তিত ৰূপ
• ৰাখী এতিয়া কেৱল সূতা হিচাপেই নহয়, বিভিন্ন কাপোৰৰ ডিজাইন, ৰূপ, সোণ আদিৰ ৰূপতো উপলব্ধ।
• ডিজিটেল যুগত ভাৰ্চুৱেল ৰাখী আৰু অনলাইন উপহাৰ প্ৰেৰণৰ ধাৰা বাঢ়িছে।
• এই উৎসৱ কেৱল প্ৰকৃত ভাই-ভনীৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নহয়, কিন্তু বন্ধু-বান্ধৱী, ওচৰ-চুবুৰীয়া আনকি সহকৰ্মীসকলেও ৰাখী বান্ধি এই বন্ধন পূৰণ কৰে।
(৬) ৰাখী বন্ধনৰ আঁৰৰ আচল আৱেগ
ৰাখী বন্ধন উদযাপনৰ আঁৰৰ মূল আৱেগসমূহ হ’ল—
• সুৰক্ষা - ভাতৃয়ে নিজৰ ভনীয়েকক ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি লয়।
• আস্থা - ৰাখী বান্ধি থোৱাৰ পিছত ভনীয়েকৰ বিশ্বাস যে ভায়েক সদায় তাইৰ কাষত থিয় দিব।
• প্ৰেম আৰু অন্তৰ্গততা - এই উৎসৱে ভাতৃ আৰু ভগ্নীৰ সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰে।
• সমৰ্পণ - ইজনে সিজনৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা অনুভৱ কৰায়।
(৭) সুৰক্ষা বন্ধনৰ আধ্যাত্মিক বাৰ্তা
ৰাখী কেৱল এটা সূতা নহয়, ই আত্মাস্পৰ্শী সম্পৰ্ক আৰু পবিত্ৰতাৰ প্ৰতীক। ই আমাক শিকাইছে যে—
• নিৰাপত্তা কেৱল শাৰীৰিক নহয়, আৱেগিক আৰু মানসিকও হ’ব লাগে।
• ভাই-ভনীৰ সম্পৰ্ক স্বাৰ্থবিহীন প্ৰেমৰ নিদৰ্শন।
• সমাজত ইজনে সিজনক সহায় কৰা আৰু সন্মান কৰাটোৱেই হৈছে প্ৰকৃত "বন্ধন"।
ৰাখী বা সুৰক্ষা বন্ধন উৎসৱ কেৱল এটা অনুষ্ঠান নহয়, ই ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ আত্মা। ইয়াৰ শিপা আমাৰ পৌৰাণিক, ঐতিহাসিক আৰু সামাজিক জীৱনত গভীৰভাৱে নিহিত হৈ আছে। এই উৎসৱে আমাক সোঁৱৰাই দিয়ে যে সম্পৰ্কৰ শক্তি কেৱল তেজৰ সম্পৰ্কতেই নহয়, বিশ্বাস, সন্মান আৰু প্ৰেমতহে থাকে ।
ৰাখীৰ সূত নিশ্চিতভাৱে সৰু, কিন্তু ইয়াত এনে এক অদৃশ্য শক্তি আছে যিয়ে দূৰত বহি থকা ভাই-ভনীৰ হৃদয়কো সংযোগ কৰে। এই কাৰণেই প্ৰতি বছৰে শাওণ মাহৰ পূৰ্ণিমাত ৰাখী বন্ধন পালনৰ পৰম্পৰা প্ৰজন্মৰ পৰা প্ৰজন্মলৈ চলি আছে, আৰু ই আগন্তুক সময়তো সম্পৰ্কৰ মধুৰতা বজাই ৰাখিব।
